این روزها به دلیل رتبه نخست ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر در انتخابات پارلمانی عراق، دیدگاه‌ها و جایگاه او در این کشور در کانون توجه محافل رسانه‌ای قرار گرفته اما چنان که نتایج آراء انتخابات عراق نشان می‌دهد و در نوشتار پیشین بیان شد، برای تشکیل کابینه به ائتلاف 146 نماینده مجلس نیاز است که در گرو توانایی احزاب پیروز در یارگیری احزاب دیگر است.

اما واقعیت آن است که هواداران صدر در عراق را نمی‌توان نادیده گرفت و با تعصب قابل توجهی که به رهبر خود دارند در هر فراخوانی به طور گسترده شرکت می‌کنند. این رابطه ریشه در پیوند بین مردم عراق با خانواده‌ای دارد که چند مرجع و عالم برجسته به جامعه شیعی تقدیم کرده و زعامت آن اکنون به مقتدی رسیده است.

آقا زاده بودن تنها ویژگی مقتدی صدر نیست و او در سال‌های گذشته علیرغم داشتن شخصیتی بی ثبات و چند بعدی، با نطق‌های عدالت‌خواهانه و حماسی، توانسته خود را در دل بخش‌هایی از قشر ساده و پایین عراق جا کند و به مناسبت‌ها و بهانه‌های گوناگون، آن‌ها را به خیابان بکشاند که در یکی از موارد منجر به اشغال پارلمان عراق و آن هم در آستانه عملیات آزادسازی فلوجه شد.

فساد اداری، ناکامی دولت در توسعه کشور و عدم ارتقای سطح معیشتی و خدمات رسانی از جمله مسائلی است که موجب شده مقتدی صدر درسال‌های اخیر پرچم‌داری تغییر و اصلاحات را بلند کند و بتواند بخش‌هایی از مردم را با خود همراه کند و این درحالی است که او پس از سقوط صدام همواره در کابینه دولت چند وزیر داشته و حداقل مسئولیت بخشی از مشکلات را به دلیل ناکارآمدی و حاشیه سازی بر عهده دارد.

به عقیده بسیاری از ناظران، صدر شعارهایی می‌دهد که با آن‌ها غریبه است. به طور مثال در سال 2014 از شورش عشایر تندرو فلوجه و الانبار علیه دولت نوری المالکی حمایت کرد همان‌هایی که در ادامه شورش خود، به داعش پیوستند.

او امروز نیز شعار وحدت بین مذاهب می‌دهد اما عراقی‌ها از یاد نبرده‌اند که صدر در سال 2006 در درگیری‌های مذهبی دست داشت و با تسلیم سلاح خود به دولت مخالفت می‌کرد. مسئله ای که جنگ داخلی را به راه انداخت و خسارت‌های بسیاری را بر دوش مردم عراق گذاشت. بخشی از کینه صدر از نوری المالکی (نخست وزیر وقت) نیز به همان دوران بازمی‌گردد.

مقتدی صدر درحالی امروز برای تشکیل دولت با احزاب مختلف و سفرای کشورهای همسایه دیدار می‌کند که او دو بار در سالهای قبل کناره گیری خود از دنیای سیاست را اعلام کرده بود.

او رگ خواب مردم کشورش را می‌داند و از آنجایی که بسیاری از مردم عراق از شخصیت‌های سیاسی فعلی دل خوشی ندارند، تصمیم گرفت تمام وزرا و نمایندگان سابق خود را از کاندیداتوری مجلس در این دوره منع کند تا بیش از پیش پایبندی خود به شعار «تغییر» را نشان دهد.

دیگر ویژگی مهم جامعه عراق، غرور ملی و حس استقلال طلبی آنان است و به دلیل القای مستمر ادعای دخالت و نفوذ ایران در عراق از سوی رسانه‌های عربی و خارجی، مقتدی صدر در سال‌های اخیر همواره بر لزوم عدم دخالت کشورهای دیگر از جمله ایران در امور عراق تأکید کرده و به عنوان یک شخصیت میهن دوست و مستقل درآمده است.

مقتدی صدر در موضوعاتی با ایران اختلاف‌هایی دارد اما او و یارانش (از جمله در روز گذشته) بر روابط خوب با ایران تأکید می‌کنند و جنس رابطه آنان با ایران را نمی‌توان از جنس دشمنی دید.

موضوع عدم رسمیت بخشیدن به صدر به عنوان زعیم شیعه و همچنین حمایت ایران از گروه‌های حشدالشعبی که برخی از آن‌ها (مانند عصائب اهل الحق) درگذشته از زیر لوای صدر جداشده‌اند، از جمله مواردی است که این روحانی جوان و تحصیل کرده در شهر قم از آن رضایت ندارد.

خشنودی سعودی‌ها از افزایش قدرت صدر در دولت آینده عراق نیز بی فایده است زیرا آن‌ها در حمایت از گروه‌های تروریستی، تحریم‌ها و اشغال عراق نقش اصلی را داشتند و مردم عراق نیز اظهار دوستی آنان را باور ندارند. همچنین مقتدی صدر یک ضدآمریکایی تمام عیار است و سفر او به سعودی بیشتر برای آن بود که نشان دهد در تقابل ایران و سعودی، بی طرف است.

از همه این‌ها درمی‌یابیم که برای درک مواضع مقتدی صدر باید همه زوایای شخصیتی او و فضای داخلی عراق را در نظر گرفت و از قضاوت‌های عجولانه و نسنجیده درباره او و هوادارانش پرهیز کرد.

احمد خنیفر/فارس